OV in Stockholm

Beste Marty en meelezers,

In de tweede helft van juni j.l. maakte ik met mijn vrouw een vakantiereis naar Zweden. Dit leverde een aantal OV-(video)foto's in verschillende steden op.

De Zweedse hoofdstad Stockholm was de laatste en natuurlijk ook de grootste stad die we bezochten. We verbleven er vijf dagen en nachten, al moesten we op de laatste dag - ten gevolge van een omboeking vanwege een gedeeltelijke staking bij de Zweedse luchtvaartmaatschappij SAS - al bij het krieken van de dag vanuit ons hotel richting de luchthaven vertrekken. Hetgeen wel weer een mooie gelegenheid bood om iets van het nachtelijk openbaar vervoer in de stad mee te maken, met voldoende daglicht om te filmen, want dat is in deze tijd van het jaar bijna constant aanwezig in Zweden.

Bijna al het openbaar vervoer in de hoofdstad wordt verzorgd door SL. Dit betreft de exploitatie van regionale treinen, metro's, "lightrail", trams, veerdiensten en bussen. Het regionale raillijnennet is vrij gemakkelijk op Internet te vinden via de "link"
https://mitt.sl.se/ficktid/karta/vinter/SL_Sp%C3%A5rtrafik.pdf . Maar ook hier komt de bus er slecht van af qua informatieverstrekking, hetgeen het onderdeel "bussenjacht" voor mij wel wat bemoeilijkte. Natuurlijk probeer ik hier toch zo veel mogelijk van de bussen in Stockholm te laten zien. Een beperkt aantal plaatjes is echter gewijd aan het openbaar vervoer over rails en over water.

Van treinen hebben we na aankomst met de fraaie MTRX-trein vanuit Falköping geen gebruik gemaakt. Bij station Sundbyberg legde ik een treinstel van lijn 43 of 44 vast. Deze regionale treinen worden als "Pendeltaag" aangeduid.

Met de metro maakten we slechts enkele korte ritten. Metrostel 2243 is, dienstdoende op lijn 17, afgebeeld op station Slussen. Voor de stationsomgeving geldt dat een groots vernieuwingsplan wordt uitgevoerd. Ook is lijn 13 op zijn begin- en eindpunt bij het OV-knooppunt Ropsten vastgelegd.

De kwalificatie "lightrail" is op twee groepjes van deels gebundelde lijnen van toepassing: 25/26 en 27/28/29. Om daar iets van te zien te krijgen - ik verwachtte iets tussen metro en tram -, nam ik op de riteinden Slussen resp. Stockholms Östra ("station Oost") een kijkje. Echter, in beide gevallen vond op de betreffende routegedeelten vervangende businzet plaats .....

Een echt tramnet heeft Stockholm niet (meer). De verschillende tramlijnen zijn bijna allemaal losstaand ten opzichte van elkaar. In het stadscentrum kun je alleen lijn 7 tegenkomen, die het centraal station (T-Centralen) verbindt met Djurgaarden, een eiland met diverse grote toeristische trekpleisters (waaronder het park Skansen, dat een begin- en eindpunt voor tussendiensten heeft). De overige tramlijnen fungeren grotendeels als een soort verlengstuk van de metro. Een trambedrijf dat slechts uit een paar van dat soort lijnen bestaat, roept wel vragen op. Toch oogt het materieel, onder meer gefabriceerd door CAF, heel wat moderner dan de trams in Göteborg. Op lijn 7 filmde ik de CAF-tramstellen 466, 468 en 473 en op lijn 21 de (vrijwel) identieke wagens 556 en 559. Anders van uiterlijk waren de trams van lijn 30, waarop ik (op een werkdag in de middagspits) gekoppelde voertuigen aantrof; onder meer de 409 en de combinatie 432 + 425. Ik "spotte" ook een historisch trammetje op de route van lijn 7, dat vermoedelijk voor een besloten gezelschap reed.

Mijn waarnemingen van het behoorlijk uitgebreide vervoer over water door SL betroffen uitsluitend lijn 80 tussen Ropsten en Djurgaarden en lijn 82 tussen Djurgaarden en Slussen (de boothalte Slussen bevindt zich overigens niet vlakbij metrostation Slussen, hetgeen mij enigszins in verwarring bracht). Op lijn 80 voeren wij mee met de "Naamdofjaard" en de "Sjövägen". Op lijn 82 werden schepen met namen zoals "Djurgaarden 8", "Djurgaarden 10" en "Djurgaarden 11" ingezet. Ik vernam tijdens mijn verblijf dat SL voor een andere route over water zeer snelle elektrische schepen had besteld, die alle andere vervoerwijzen qua reistijd zouden verslaan!

Er bestaat overigens een nog veel uitgebreider waternetwerk ten behoeve van de vele eilandjes bij Stockholm, met een ingewikkelde dienstregeling, van een andere vervoermaatschappij, genaamd Skärgaatsbaatar. SL-vervoerbewijzen zijn op deze diensten niet geldig. Maar om buiten de spits vanaf Gaashaga Brygga (begin-/eindpunt van tramlijn 21) naar Nacka Strand (in de route van lijn 80) te komen, maakten wij toch een keer van de "Värmdö" van deze maatschappij gebruik (het "lijnnummer" 1402 was waarschijnlijk een vaartnummer; volgens Google Maps voer deze boot onder het lijnnummer 14). Opvallend was dat de gekochte kaartjes bij het afstappen van de boot weer moesten worden ingeleverd.

Dan nu (eindelijk!) de bus in Stockholm. Eén busmerk domineert sterk in de stad, vooral in het centrum. Niet hèt nationale merk Volvo, ook niet diens meest nabije concurrent Scania (en ook niet VDL, zoals een enkele chauvinistische bushobbyïst uit Nederland misschien zou geloven), maar ...... MAN! Mogelijk een beetje verklaarbaar omdat (bio)gasbussen in het bosrijke Zweden behoorlijk populair blijken; in de Nederlandse concessies waarvoor in het recente verleden gasbussen moesten worden aangeschaft, kwam men ook bijna zonder uitzondering op MAN uit. Pas in de loop van de dagen kwam ik ook de busmerken Volvo, Scania en - op zeer bescheiden schaal - Mercedes tegen. En ja, óók VDL, maar alleen als dubbeldekkers op één lijn (lijn 676 - wel grappig dat dit lijnnummer deed denken aan de vroegere Connexxion-lijn 176 tussen Haarlem en Amsterdam-Zuid, nu R-Net-lijn 346 en de enige buslijn in Nederland waarop VDL-dubbeldekkers rijden).

Veel SL-bussen zijn rood, maar op enkele "belangrijke" lijnen rijden blauwe bussen (een kleur die je ook in het railvervoer aantreft). Dit laatste betreft zowel een aantal typische stadslijnen (1, 2, 3, 4, 6) als een aantal lange-afstandslijnen (waargenomen op lijnen 176, 177, 471, 670, 676). Voor zover ik ze gezien heb, waren de blauwe bussen altijd geleed (MAN, Volvo of Scania) òf dubbeldeks (VDL).

De vastgelegde MAN-bussen zijn als volgt onder te verdelen:
    • MAN Lion's City biodiesel, hybride, rood: 4803 lijn 54, 4813 lijn 69, 4826 lijn 65, 4830 lijn 54.
    • MAN Lion's City biogas, rood: 7435 lijn 3 (afwijking: niet blauw, niet geleed), 7439 lijn 57, 7443 lijn 53, 7491 lijn 55.
    • MAN Lion's City geleed, biodiesel, rood: 5010 lijn 7 (versterking tramlijn!), 5019 buiten dienst (tramremise voor lijn 21 bij AGA op eiland Lidingö), 6946 lijn 515, 7432 nachtlijn 595, onbekend wagennummer lijn 67 (begin-/eindpunt Blockhusudden vanaf water).
    • MAN Lion's City geleed, biodiesel, blauw: 4064 lijn 2, 4064 (2e keer!) lijn 4, 6919 lijn 670, 6948 lijn 670, 6954 lijn 177.
    • MAN Lion's City geleed, biogas, rood: 1539 lijn 69, 1542 lijn 2 (afwijking: niet blauw), 7039 lijn 3 (afwijking: niet blauw), onbekend wagennummer lijn 76 (met tramlijn 21 bij Ropsten).
  • MAN Lion's City geleed, biogas, blauw: 7035 lijn 4, 7199 lijn 6.

De vastgelegde Volvo-bussen zijn als volgt onder te verdelen (merk op dat hierbij enkele in ons land onbekende bustypen voorkomen!):
  • Volvo 8500, biodiesel, rood: 6072 lijn 639.
  • Volvo 8900, biodiesel, rood: 8007 lijn 156, 8018 lijn 509.
  • Volvo 8900 drieasser, biodiesel, rood: 3223 lijn 639.
  • Volvo B9S geleed, biodiesel, rood: 0080 lijn 639, 6455 lijn 444, 6498 lijn 402.
  • Volvo B9S geleed, biodiesel, blauw: 6419 lijn 471, 7399 lijn 676 (afwijking t.o.v. VDL-dubbeldekkers).

De vastgelegde Scania-bussen zijn als volgt onder te verdelen:
  • Scania Omnilink geleed, rood: 3588 nachtlijn 591, 6025 lijn 422, 7799 lijnnummer onbekend (mogelijk vervanging "lightrail" 27/28/29), 7800 lijnnummer onbekend (mogelijk vervanging "lightrail" 27/28/29), 8401 lijn 504, 8403 lijn 515.
  • Scania Omnilink geleed, blauw: 7926 lijn 176.
Vastgelegde VDL-bussen: VDL dubbeldekker, blauw: 7423 lijn 676, 7424 lijn 676.

Vastgelegde Mercedes-bussen: Mercedes Citaro geleed, rood: 7966 lijn 515, 7967 nachtlijn 595 (onze laatste SL-bus voor vertrek), 7968 lijn 515, 7975 lijn 515.


Buiten SL zijn nog vastgelegd:
  • Twee oude stilstaande (ex-?)SL-bussen bij de AGA-gebouwen (tramremise lijn 21): geen informatie over bekend.
  • Een blauwe, drieassige Volvo 8500-bus bij Skansen met het opschrift "Baatbuss"(= "bootbus"): wagennummer aan voorzijde 76, aan achterzijde 3276; vermoedelijk ingezet voor vervoer van toeristen die per "cruiseschip" komen en Skansen willen bezoeken.
  • Een kleine, elektrische Optare-bus met SAS-opschrift voor vervoer tussen Frösundavik en station Solna: vermoedelijk ingezet als parkeer-en-reisbus voor een bepaalde doelgroep (overigens de enige elektrische bus die ik in Stockholm waarnam!).
  • Een "HopOn-HopOff" Güleryüz-dubbeldeksbus: wagennummer 17.
  • Een "Oceanbus" (amfibus) van exact hetzelfde model als waargenomen te Göteborg (dus hoogstwaarschijnlijk Volvo), maar nu in het water in plaats van op de weg!
  • Een "STS Fun Train": toeristisch wegtreintje in dubbeldeksuitvoering.
  • Bussen van Svedavia Airports op vliegveld Arlanda bij Stockholm: onder meer een MAN Lion's City-bus met wagennummer 794 en "lijnnummer" P3.
  • En als laatste genoemd de vliegveldbus ("flygbussarna") van VY waarmee wij in de zeer vroege ochtend afscheid namen van Stockholm om per SAS-vliegtuig terug te keren naar Nederland: Volvo-bus 1702.


Dank voor de belangstelling en groeten,

Dick